Ή με άλλα λόγια, η ατυχία να είσαι πεζός στην Ελλάδα...
Άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ''Πατρίς'' του Ηρακλείου, στις 31/7/2007
“Είναι τόσο σημαντικά τα προβλήματα που συναντά ο πεζός στο δρόμο που αποφεύγει να περπατά και προτιμά να καταφεύγει στα μηχανικά μέσα”
Το περπάτημα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο , ειδικά στις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο κ.λ.π), ως η πλέον σημαντική παράμετρος της βιώσιμης κινητικότητας. Ωστόσο γενικά στην Ελλάδα, αγωνίζεται να υπάρξει σ΄ ένα εχθρικό και επικίνδυνο περιβάλλον. Η έρευνα έδειξε ότι το περπάτημα ως αυτόνομη μετακίνηση αποφεύγεται και έχει απομείνει μόνο ως εξαρτημένο παράρτημα της χρήσης της δημόσιας συγκοινωνίας και του αυτοκίνητου. Εξακολουθούν να περπατούν αρκετά οι μαθητές και οι συνταξιούχοι, δηλαδή οι πιο ευάλωτες κατηγορίες πολιτών απέναντι στα ατυχήματα. Το περπάτημα σε άλλες πόλεις της Ευρώπης και για τους περισσότερους πολίτες είναι ευχάριστο. Σε μας, στην Ελλάδα , μπορεί να αποβεί επικίνδυνο και να βλάψει σοβαρά τη σωματική και την ψυχική υγεία μας.
Το περπάτημα δεν μπορεί να καταργηθεί, όπως έγινε με το ποδήλατο, διότι είναι η αρχή και η κατάληξη κάθε μετακίνησης. Είναι ανεξάρτητο και ελεύθερο και δεν κοστίζει, είναι επίσης άσκηση του κορμιού και προϋπόθεση υγείας . Είναι φυσικό ότι όσο τα προβλήματα κυκλοφορίας θα εντείνονται και θα δυσκολεύει η χρήση του αυτοκινήτου, εκ των πραγμάτων ο ρόλος του περπατήματος θα είναι πιο σημαντικός.
Η παρουσία του πεζού είναι πράγματι ένα από τα κύρια κριτήρια ποιότητας ζωής, διότι συμβάλλει στη ζωντάνια του κοινωνικού περιβάλλοντος του δρόμου είναι κυρίαρχη. Από τους χρήστες του δρόμου, ο πεζός είναι πιο διαθέσιμος να επικοινωνήσει. Η βιώσιμη και πολιτισμένη αυριανή πόλη θα έχει δρόμους ζωντανούς , με ανθρώπους χαμογελαστούς γιατί θα απολαμβάνουν την παρουσία τους στο δρόμο και τη μετακίνηση, βιώνοντας την με όλες τους τις αισθήσεις.
β) Τα εμπόδια στο περπάτημα :
Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε τουλάχιστον εμπειρικά τα προβλήματα, των πεζών από την κατάσταση, των πεζοδρομίων, των πεζόδρομων, αλλά και από την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά των οδηγών αυτοκινήτων στην πόλη μας.
Αν θελήσουμε να προσεγγίσουμε τέτοιους κινδύνους , θα λέγαμε ίσως ότι η σωματική υγεία των πεζών κινδυνεύει από:
1) Σπασμένες πλάκες, 2) Κομμένους στύλους, 3) Χαμηλά τοποθετημένες πινακίδες, 4) Χαμηλά κλαδιά δένδρων, 5) Ακάλυπτα φρεάτια ή φρεάτια με σπασμένο με σπασμένο κάλυμμα, 6)Πολλά και ποικίλα σταθερά εμπόδια όταν συνδυάζονται με μικρή ορατότητα ( π.χ. έλλειψη φωτισμού),
7) Αυτοκίνητα και δίτροχα που σταθμεύουν πάνω στις διαβάσεις.
Δεν είναι όμως μόνο η σωματική υγεία των πεζών που κινδυνεύει. Κινδυνεύει και η ψυχική τους υγεία. Γιατί προφανώς δεν μπορεί κανείς να περπατάει στους δρόμους της πόλης αμέριμνος. Στο πέρασμα του θα συναντήσει : 1) Εξωτερικούς πάγκους καταστημάτων , 2) Επεκτάσεις περιπτέρων , 3) Τραπεζοκαθίσματα , αλλού νόμιμα και αλλού παράνομα , 4) Παρκαρισμένα αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες , αφού ως γνωστόν-ιδίως οι πεζόδρομοι- είναι οιωνοί πάρκινγκ., 5) Κινούμενα αυτοκίνητα (σιγά) και μοτοσικλέτες (γρήγορα) , 6) Περιττώματα σκύλων , 7) Πιτσιλίσματα από βρώμικα νερά, από υδρορροές που σταματούν ψηλά και βέβαια από κλιματιστικά, 8) Πολλά οικοδομικά υλικά που καταλαμβάνουν το πεζοδρόμιο και σχεδόν ποτέ δεν θα βρει διαμόρφωση των ειδικών διόδων μπροστά σε ανεγειρόμενες οικοδομές, όπως προβλέπεται, 9) Φυσικά μπροστά στα υπαίθρια πάρκινγκ δεν υπάρχει πεζοδρόμιο. 10) Καταλήψεις δρόμων από τελάρα , καθίσματα , τσιμεντένια κιβώτια, καδρόνια κ.λ.π., με σκοπό την εξασφάλιση θέσης για προσωπικό παρκάρισμα . Προφανώς μπορούν να προστεθούν και δεκάδες άλλες κατηγορίες προβλημάτων που δυσχεραίνουν το περπάτημα στους πεζόδρομους και πεζοδρόμια . Τελικά, δηλαδή, οι ελληνικές μεγαλουπόλεις θέλουν ευέλικτους πεζούς. Είναι σαφές ότι δεν είναι για αναπήρους που δεν μπορούν να ελιχθούν, καθώς ακόμα και εκεί που υπάρχουν ράμπες για την διευκόλυνση τους, είναι κι αυτές μπλοκαρισμένες από σταθμευμένα αυτοκίνητα.
Για τους ίδιους λόγους , το περπάτημα δεν είναι για γονείς που σέρνουν καροτσάκι μωρού, ούτε για ηλικιωμένους, ούτε για ταξιδιώτες που σέρνουν τη βαλίτσα τους, και ειδικά για αφηρημένους.
Όλα αυτά τα παρατηρούμε όλοι, άλλοι εκνευριζόμαστε, άλλοι έχουμε παραιτηθεί ακόμη και από τον εκνευρισμό και τα αντιμετωπίζουμε σαν μια μόνιμη φυσική επικίνδυνη κατάσταση.
Οι συνθήκες αυτές ωθούν τον κάτοικο των μεγαλουπόλεων να προτιμά ν’ αποφεύγει το περπάτημα και να βρίσκει διέξοδο στις Αστικές Συγκοινωνίες, τα ταξί, τα Ι.Χ, τις μοτοσικλέτες και τα μηχανάκια.
γ) Αστικές Συγκοινωνίες . Δεν δίνουν λύση.
Σχετικά με τις συγκοινωνίες σε πέντε μεγάλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα , Βόλο και Ηράκλειο Κρήτης) , η έρευνα έδειξε ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται η μεταφορά των πολιτών , αλλά και οι καθυστερήσεις στις διαδρομές είναι πρωτόγνωρες. Η σύγκριση έγινε από ερευνητές τεσσάρων ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων με ισάριθμες ευρωπαϊκές πόλεις , ανάλογης έκτασης και πληθυσμού.
«Η κατάσταση στις αστικές συγκοινωνίες της Ελλάδας έχει μείνει στη δεκαετία του ‘60 . Μόνο με λεωφορεία , σε γραμμές ξεπερασμένες, χωρίς σχέδιο, χωρίς άποψη».
Η σύγκριση του Ηρακλείου έγινε με το Πόρτο και απέδειξε ότι είναι καλύτερα με τα πόδια , έστω και σ’ ένα περιβάλλον επικίνδυνο για τον πεζό. Στην πόλη μας κυκλοφορούν περισσότερα από 100.000 αυτοκίνητα σε δρόμους που είναι στενοί και χρονολογούνται -στο κέντρο της πόλης - από την Τουρκοκρατία. Επιπλέον, μια διαδρομή για παράδειγμα, από την Αστόρια μέχρι το Μασταμπά, δηλαδή, από βόρειο έως το νότιο τμήμα της κεντρικής πόλης, ένας οδηγός διανύει την απόσταση σε δέκα λεπτά . Ένας επιβάτης του λεωφορείου , όμως , χρειάζεται το λιγότερο τρία τέταρτα της ώρας. Αντίθετα το Πόρτο της Πορτογαλίας, μια πόλη περίπου ίδιου πληθυσμού με το Ηράκλειο, διαθέτει ένα στόλο 35 υπέρ-ελαφρών οχημάτων τραμ. Αυτά διαφέρουν από τα παραδοσιακού τύπου, αφού για την κίνησή τους δεν απαιτούνται εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης στο δρόμο, καθώς είναι αυτοκινούμενα. Λειτουργούν με μπαταρίες που φορτίζονται κατά την διάρκεια της νύχτας, όταν δηλαδή θα βρίσκονται εκτός λειτουργίας στο αμαξοστάσιο.
δ) Το Ι.Χ αυτοκίνητο από υπηρέτης έγινε δυνάστης των ανθρώπων και της πόλης
Τα αυτοκίνητα σήμερα έχουν δημιουργήσει τεράστια, οικονομικά, περιβαλλοντικά, και κοινωνικά προβλήματα, ενώ συνεχώς αυξάνουν και για την κίνηση τους απαιτείται να κοπούν χιλιάδες δένδρα για την επέκταση των περιφερειακών δρόμων. Χρειάζεται να πλατύνουν οι υπάρχοντες δρόμοι, αντί να πλατύνουν τα πεζοδρόμια , αντί να γίνουν ποδηλατόδρομοι και λωρίδες αποκλειστικής κίνησης των μέσων μαζικής μεταφοράς, κόβονται τα δένδρα στις άκρες των πεζοδρομίων, μπαζώνονται και καταστρέφονται αρχαία μνημεία που έρχονται στο φως.
Οι αρνητικές επιπτώσεις των αυτοκινήτων και η συμβολή τους στο κυκλοφοριακό πρόβλημα εκφράζεται με τις παρακάτω αρνητικές πρακτικές:
1)Την αύξηση του μέσου χρόνου μετακίνησης εξαιτίας του μποτιλιαρίσματος τις ώρες αιχμής . 2) Αποτελεί τον κύριο υπεύθυνο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. 3) Έχει μεγάλο κόστος συντήρησης και κίνησης .3) Απαιτεί μεγάλο χώρο για την κίνηση και στάθμευσή του ( δύο κινούμενα Ι.Χ. απαιτούν τον ίδιο χώρο με ένα λεωφορείο ενώ μεταφέρουν τις ώρες αιχμής μόλις 1,3 επιβάτη ανά όχημα ). 4) Η παράνομη στάθμευση στις πλευρές των δρόμων και επάνω στα πεζοδρόμια εμποδίζει στην κίνηση τους πεζούς και τα άλλα αυτοκίνητα , τους πεζούς και τα άτομα με ειδικές ανάγκες , ενώ η κατασκευή κι άλλων πάρκινκ στερεί τη δυνατότητα δημιουργίας πάρκων κι ελευθέρων χώρων μέσα στους όγκους τσιμέντου που έχουν κατακλύσει την πόλη. 5) Αποτελεί κύρια αιτία αυτοκινητικών ατυχημάτων. 6) Αναπαράγει κοινωνικές ανισότητες. 7) Δημιουργεί ηχορύπανση. 8) Εμποδίζει την ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων κυκλοφορίας (πεζόδρομους , ποδηλατοδρόμους, συλλογικά μέσα μεταφοράς )
8) Στερεί την επαφή του οδηγού με το περιβάλλον , καλλιεργεί άγχος και ατομικισμό.
ε) Οι δημοτικές Αρχές μπορούν και πρέπει να παρέμβουν.
Κατ’ αρχήν η αποκέντρωση εξουσιών και πόρων στα δημοτικά διαμερίσματα ή και στις γειτονιές, μπορεί να επιλύσει αρκετά από τα προβλήματα των πεζών και να τους προστατεύσει από παντός είδους εμπόδια και καταστροφές που βάζουν σε κίνδυνο την ζωή τους. Παραδείγματός χάριν , η πλάκα που λείπει, ή το φρεάτιο με το σπασμένο κάλυμμα , διορθώνονται πιο άμεσα και εύκολα αν το θέμα το χειριστούν οι άνθρωποι της γειτονιάς , παρά αν μεταβιβαστεί ως αίτημα στην απρόσωπη κεντρική υπηρεσία του Δήμου.
Στο θέμα του κυκλοφοριακού ο Δήμος πρέπει ν’ αποσύρει από το κέντρο τα μεγάλα λεωφορεία, τα οποία με δυσκολία σήμερα κινούνται . Στη θέση τους πρέπει να δρομολογήσει μίνι – μπας. Η αντικατάσταση αυτή απαιτεί τη συνεργασία Δήμου και τοπικού ΚΤΕΛ, με γνώμονα την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Οι δημοτικές Αρχές μπορούν και πρέπει να επέμβουν και με κατασταλτικά μέτρα , με τη δημοτική αστυνομία σε εγρήγορση ώστε να μην παρκάρουν αυτοκίνητα στους πεζόδρομους , ούτε να γίνεται η κατάληψη τους ,από τραπεζοκαθίσματα, και γενικότερα , να αποκρούεται , ή να τιμωρείται η ιδιοποίηση του δημόσιου χώρου.
Η ενεργοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σ΄ αυτή την κατεύθυνση , πέρα από τη μείωση των κινδύνων της πεζοπορίας, θα συμβάλει ώστε να προκύψει ένα άλλο ήθος στους δημότες. Το ήθος του πολίτη που αναγνωρίζει και αντιδρά στα προβλήματα αυτά που δεν αποτελεί μέρος του προβλήματος , αλλά μέρος της λύσης.
Πηγές: 1) Περιβάλλον & Δίκαιο ( 1/2007) . 2) «Οι μετακινήσεις πεζή. Ιστορία προοπτικές» Τεχνικά Χρονικά. 3) Χρονόπουλοος Γ . «Περπάτημα –Ποιοτικές και Ποσοτικές προσεγγίσεις» .4) Διαδίκτυο in.gr , Google.gr, ecology-salonika.org.
* Ο Μανόλης Βουτυράκης είναι φυσικός, περιβ/γος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου